Do usłyszenia w Radiu Kapitał: #77 | GEORGES PEREC – HÖRSPIELE – WUCHERUNGEN

SŁUCHAMY PERECA PO RAZ DRUGI. „PODWYŻKA, czyli jak, bez względu na warunki sanitarne, psychologiczne, klimatyczne, ekonomiczne i inne, uzyskać jak największe szanse, zwracając się do kierownika działu”. Oto kolejne wyzwanie, przed jakim staje słuchowiskowa maszyna. Bo i tym razem nie pojawia się tu „bohater”, a jedynie sześć funkcji logicznych psychiki urzędnika podejmującego decyzję o zwróceniu się do kierownika z prośbą o podwyżkę: 1. Propozycja, 2. Alternatywa, 3. Hipoteza pozytywna, 4. Hipoteza negatywna, 5. Wybór, 6. Wniosek. Funkcja 6. Wniosek prowadzi do nowej funkcji 1. Propozycja – i tak dalej.

Sam Perec o „Podwyżce” pisał tak: Sześciu aktorów przedstawia maszynę, której skuteczność polega na scaleniu rozproszonych myśli, jakie kołaczą się w głowie człowieka – człowieka, który idzie prosić o podwyżkę. Sztuka może przedstawiać fragment życia lub fragment myśli, opowiadając o człowieku uwięzionym przez biurokrację, hierarchię, człowieku, który wie, że nie może nic zrobić przeciwko tej abstrakcyjnej, zaprzeczającej jego egzystencji sile. Oto ludzki pierwiastek: brak nadziei, czyli rezygnacja zakończona zniszczeniem maszyny. Wychodząc od organigramu chciałem ukazać meandry ludzkiej myśli” (tłum. Jacek Olczyk).

Polski przekład „Wucherungen” (czy raczej: „L’Augmentation”) znajdziecie w świetnym zbiorze Pereca, „Teatr I” (tłumaczenie Jacek Olczyk, Wydawnictwo Lokator). Warto tu dodać, że „Podwyżka” wcale nie powstała jednak dla teatru – Perec napisał ją specjalnie jako słuchowisko (przekładu na niemiecki dokonał, rzecz jasna, Eugen Helmlé). I choć istnieją jej ciekawe adaptacje sceniczne, to chyba właśnie wersja słuchowiskowa jest perecowska najbardziej.

Po „Podwyżce” druga porcja bonus tracków z (nie)zupełnie innej beczki: kolejne francuskie piosenki z tekstami Raymonda Queneau z płyty „Raymond Queneau et Paul Braffort : chansons d’avant l’OuLiPo”. Dziś m. in. Denise Benoit, Les Garcons De La Rue, Maria Schell, Juliette Greco i Jacques Fabbri. Do usłyszenia w Radiu Kapitał.